Dubbel pech: slaapproblemen en multiple sclerose

Slaap en multiple sclerose: het is een combinatie die niet altijd even goed samengaat. Veel mensen met MS vallen moeilijk in slaap of worden ’s nachts regelmatig wakker, vaak door symptomen die horen bij MS. Terwijl slaap juist zo ontzettend belangrijk is om je hersenen gezond te houden, zegt neuroloog Gavin Giovannoni op het Multiple Sclerosis Research Blog.

Slaap zorgt ervoor dat in je hersenen allerlei afvalstoffen worden opgeruimd en dat herinneringen worden vastgelegd. Slecht of weinig slapen verhoogt de kans op dementie.

Veel mensen met MS kampen met slaapproblemen, zo blijkt uit een enquête die Multiple Sclerosis Blog een aantal jaar geleden hield. Slaapapneu komt bijvoorbeeld heel veel voor. “Ik vermoed dat dit komt doordat MS de hersenstam en het bovenste deel van de ruggengraat aantast. Slaapapneu is een MS-probleem en we zouden al onze patiënten hierop moeten screenen”, schrijft Gavin.

Uit dezelfde enquête blijkt 64% van de respondenten last te hebben van slapeloosheid: zij hebben problemen met in slaap vallen of door blijven slapen. Bijna 50% hadden symptomen van slaapziektes als narcolepsie of hypersomnie (overmatige slaperigheid overdag) en twee derde had last van spasmen en kramp in hun slaap.

Ook moeten veel mensen met MS ’s nachts meerdere keren naar de wc en kunnen slaapproblemen ontstaan door gebruik van medicatie.

Mensen met MS hebben dubbel pech, schrijft Gavin. “Mensen die last hebben van slaaptekort, functioneren de volgende dag niet goed. Ik vermoed dat dat laatste erger is bij mensen met MS. Zij hebben minder neurologische reserve  en moeten dus niet alleen dat compenseren, maar ook nog eens slaaptekort.”

Gavin adviseert om met je neuroloog of andere zorgverleners te praten over slaapproblemen. “Het is misschien de moeite waard om een slaap-app voor je telefoon te downloaden als om te zien hoe goed je slaapt. Als je weinig of te weinig goede slaap krijgt, kun je doorverwezen worden naar een slaapcentrum voor onderzoek.”

Gavin geeft ook een paar simpele tips om je ‘slaaphygiëne’ te verbeteren:

• Zorg dat je minimaal zes uur in bed slaapt.
• Beperk dutjes overdag tot 30 minuten. Let op: dutjes compenseren niet je nachtelijke slaaptekort.
• Vermijd opwekkende middelen zoals cafeïne, modafinil en nicotine vlak voor het slapengaan.
• Wees zuinig met alcohol. Alcohol staat erom bekend dat je er snel van in slaap valt, maar verstoort je slaap ook.
• Eet niet vlak voordat je naar bed gaat. Machtig voedsel en koolzuurhoudende drank kunnen problemen met de spijsvertering of brandend maagzuur veroorzaken, waardoor je wakker wordt.
• Zorg ervoor dat je voldoende wordt blootgesteld aan natuurlijk licht; zonlicht gedurende de dag en duisternis ’s avonds. Dit helpt je bij een normale waak-slaapcyclus.
• Zorg dat je een bedtijd-routine krijgt. Zo weet je lichaam dat het tijd is om te slapen. Denk bijvoorbeeld aan douchen of in bad gaan, of een boek lezen. Vermijd emotionele of verontrustende films, series of boeken vlak voor je gaat slapen.
• Zorg ervoor dat je slaapomgeving prettig is. Matras en kussen moeten comfortabel zijn, je slaapkamer koel (16-20 °C) en licht van tv en smartphones zo gedempt mogelijk. Verduisteringsgordijnen, slaapmasker, oordopjes kunnen je helpen om nog ontspannener te slapen.

En als je last hebt van bijvoorbeeld pijn, nachtplassen, rusteloze benen of slaapapneu, bespreek dit met je neuroloog of andere zorgverleners.